Kusuntha kwa anthu achikulire kumathandizira kulumikizana kwakusamuka kwa anthu

Magazini:Makhalidwe AnyamaVolume 215, Seputembara 2024, Masamba 143-152

Mitundu (mileme):zikwapu za khosi lakuda

Chidule:
Kulumikizana kwa anthu osamukira kumayiko ena kumatanthawuza kuchuluka kwa momwe anthu osamukira kumayiko ena amasakanikira danga ndi nthawi. Mosiyana ndi akuluakulu, mbalame zazing'ono nthawi zambiri zimasonyeza njira zosiyana siyana zomwe zimasamuka ndipo nthawi zonse zimasintha khalidwe lawo losamuka komanso kumene zikupita pamene zikukula. Chifukwa chake, chikoka cha mayendedwe a subadult pamalumikizidwe osamuka amatha kukhala osiyana ndi a akulu. Komabe, maphunziro amakono okhudzana ndi kusamukira kumayiko ena nthawi zambiri amanyalanyaza zaka za anthu, makamaka akuluakulu. Mu kafukufukuyu, tidafufuza ntchito ya mayendedwe a anthu ang'onoang'ono pakupanga kulumikizana kwa kuchuluka kwa anthu pogwiritsa ntchito njira zotsatirira satellite kuchokera ku ma cranes 214 a makosi akuda, Grus nigricollis, kumadzulo kwa China. Poyamba tidawona kusiyana kwa kulekanitsa kwa malo m'magulu azaka zosiyanasiyana pogwiritsa ntchito kulumikiza kwapanthawi kochepa kwa Mantel ndi data ya ana 17 omwe adatsatiridwa mchaka chomwecho kwa zaka 3 zotsatizana. Kenako tidawerengera kulumikizidwa kosalekeza kwakanthawi kochepa kwa anthu onse (okhala ndi magulu azaka zosiyanasiyana) kuyambira 15 Seputembala mpaka 15 Novembara ndikuyerekeza zotsatira zake ndi gulu labanja (lomwe lili ndi achinyamata ndi akulu okha). Zotsatira zathu zinawulula mgwirizano wabwino pakati pa kusiyana kwa kanthaŵi m'malo olekanitsa ndi zaka pambuyo pa achinyamata atalekana ndi akuluakulu, zomwe zimasonyeza kuti anthu akuluakulu angakhale atakonza bwino njira zawo zosamuka. Kuphatikiza apo, kulumikizana kosamuka kwa gulu la anthu azaka zonse kunali kocheperako (pansi pa 0.6) m'nyengo yachisanu, komanso kutsika kwambiri kuposa kwa gulu la mabanja m'nyengo yophukira. Poganizira kukhudzika kwa anthu akuluakulu paulendo wosamukira, timalimbikitsa kugwiritsa ntchito data yomwe yasonkhanitsidwa kuchokera ku mbalame m'magulu azaka zonse kuti tiwongolere kulondola kwa kuchuluka kwa anthu omwe amasamuka.